Wanneer het stervensproces het einde nadert en de stervende zich steeds meer terugtrekt of mogelijk gekozen heeft voor palliatieve sedatie zal het waken bij de stervende een aanvang nemen. Veelal heeft het bewuste afscheid nemen van elkaar plaatsgevonden en nu treedt er een stille tijd in. De tijd lijkt ook wel stil te staan. Een tijd die voornamelijk bestaat uit dag en nacht stil aanwezig zijn en de permanente zorg die een andere aandacht vraagt.
Voor degenen die waken kan de duur van dit proces, de zwaarte ervan een aanzienlijke impact hebben op het normale leven en een confrontatie zijn met de eigen sterfelijkheid, met doodsstrijd en de al aanwezige rouw.
Het is ook een kostbare tijd waarvan niemand weet hoe lang die gaat duren. Samen met een familielid waken of elkaar afwisselen maakt dit tot een tijd waarin iedereen zich gedragen kan voelen. Deze fase kent zeker ook mooie momenten. Momenten van dankbaarheid, liefde en zelfs humor.
Als de stervende niet meer bij bewustzijn is (of wanneer wij denken dat dit zo is) of wanneer er sprake is van een doodsstrijd, dan kunnen liefdevolle aanrakingen, gebruiken of rituelen uit de geloofsovertuiging of de levensfilosofie, zachte muziek, zingen, korte verhalen vertellen of voorlezen een steun zijn voor de ziel.
Wanneer de stervende nog bij bewustzijn is dan kunnen kleine momenten van genieten of de intimiteit van het nog samenzijn steun en houvast bieden.
Het is voor iedereen betrokken een kwetsbare tijd.
Een sfeer van schoonheid en rust creëren zal zeker steun bieden om al deze gevoelens te ervaren en er met elkaar mee te zijn.
Het branden van kaarsen, het dagelijks neerzetten van een mooie verse bloem, het dempen van elektrisch licht, luisteren naar muziek of voorlezen helpen deze sfeer neer te zetten. Ook zorgen voor iets lekkers en een verse pot thee voor degene die het waken aflost dragen hier aan bij.
Waken kan ook een tijd zijn voor kleine afscheidsrituelen die deze fase kenmerken en ondersteunen. Dit kan van alles zijn. Bijvoorbeeld dat iedere waker een steentje meebrengt en die op een mooi gekozen plekje legt bij het sterfbed.
Iedere stervende komt op het punt dat het leven losgelaten moet worden en iedereen doet dit op een eigen wijze. Soms is er behoefte aan heel directe fysieke nabijheid, maar ook kan het nodig zijn de stervende alleen te laten om deze stap te kunnen zetten. En natuurlijk zijn er tussen deze twee mogelijkheden nog vele tussenin. Soms geeft de stervende dit zelf nog aan, maar wanneer je wakend bij dit proces bent zul je dit veelal aanvoelen.
Ieder sterfbed kent een eigen tijd en heeft een eigen tempo. Soms lijkt de geest klaar, maar is het lichaam nog niet zo ver, soms is het andersom. Als het sterven nadert kan de stervende een soort verlichting ervaren en dit kan voelbaar zijn voor de omgeving: alsof de stervende dan loslaat en zich overgeeft.
Kennis over het stervensproces.