"Wat moet ik doen als ik ga waken?" Een vraag die de onzekerheid aan het sterfbed laat zien.
Mijn kortste en vaak moeilijkst in te voelen antwoord is: "Niets, alleen maar zijn."
Is waken dan alleen maar wachten? Wachten op de dood?
Nee, waken is aanwezig zijn. Aanwezig zijn zonder iets te willen maar ruimte bieden aan de stervende en het proces.
Laten weten dat je er bent.
In rust zijn, terwijl je met al jouw aandacht aanwezig bent bij en in dat proces.
Zonder weg te kijken, zonder je af te sluiten.
Ja, dus ook met aandacht voor jouw gevoelens, maar zonder jouw emoties op de voorgrond.
Waken in de laatste levensfase
Wanneer het stervensproces het einde nadert en de stervende zich steeds meer terugtrekt of mogelijk gekozen heeft voor palliatieve sedatie zal het waken bij de stervende een aanvang nemen. Voor degenen die waken kan de duur van dit proces en de zwaarte ervan een aanzienlijke impact hebben op het normale leven. Veelal heeft het bewuste afscheid nemen van elkaar plaatsgevonden en nu treedt er een stille tijd in. De tijd lijkt ook wel stil te staan. Een tijd die voornamelijk bestaat uit dag en nacht stil aanwezig zijn en het verlenen van een permanente zorg die een andere aandacht vraagt.
Als de stervende niet meer bij bewustzijn is (of wanneer wij denken dat dit zo is) of wanneer er sprake is van een doodsstrijd, kan deze periode ook een confrontatie zijn met de eigen sterfelijkheid en de al aanwezige rouw. Juist dan kan bewuste aanwezigheid, door middel van liefdevolle aanrakingen, gebruiken of rituelen uit de geloofsovertuiging of de levensfilosofie, zachte muziek, zingen, korte verhalen vertellen of voorlezen een diepe verbinding geven tussen ziel en ziel.
Wanneer de stervende nog bij bewustzijn is dan kunnen kleine momenten van genieten of de intimiteit van het nog samenzijn steun en houvast bieden.
Iedere stervende komt op het punt dat het leven losgelaten moet worden en iedereen doet dit op een eigen wijze. Soms is er behoefte aan heel directe fysieke nabijheid, maar ook kan het nodig zijn de stervende alleen te laten om deze stap te kunnen zetten. En natuurlijk zijn er tussen deze twee mogelijkheden nog vele tussenin. Soms geeft de stervende dit zelf nog aan, maar wanneer je wakend bij dit proces bent zul je dit veelal aanvoelen.
Ieder sterfbed kent een eigen tijd en heeft een eigen tempo. Soms lijkt de geest klaar, maar is het lichaam nog niet zo ver, soms is het andersom. Als het sterven nadert kan de stervende een overgave ervaren en dit kan voelbaar zijn voor wie aanwezig is.
Ondersteuning bij waken?
Waken kan een zware belasting zijn voor naasten, zeker wanneer het stervensproces langdurig is of wanneer je als naaste onzeker bent over deze fase. In deze situaties kan Yarí ondersteuning bieden. Door te waken bij de stervende of overledene, zodat naasten kunnen rusten of slapen en door bij het waken aanwezig te zijn om praktische, mentale en emotionele steun te verlenen. Ook heeft zij ervaring om met de thuiszorgmedewerkers, de medische zorgverleners en uitvaartverzorgers samen te werken.
Voor aanvraag of informatie
bel 06-14441075
Kwetsbare tijd
De periode van waken is voor iedereen betrokken een kwetsbare tijd waarvan niemand weet hoe lang die gaat duren. Samen met een familielid waken of elkaar afwisselen maakt dit tot een tijd waarin iedereen zich gedragen kan voelen. Deze fase kent ook zijn mooie momenten. Momenten van dankbaarheid, liefde en humor.
Een sfeer van schoonheid en rust creëren zal steun bieden om alle gevoelens te ervaren en daar alleen of met elkaar mee te zijn.
Het branden van kaarsen, het dagelijks neerzetten van een mooie verse bloem, het dempen van elektrisch licht, luisteren naar muziek of voorlezen helpen deze sfeer neer te zetten. Ook zorgen voor iets lekkers en een verse pot thee voor degene die het waken aflost dragen hier aan bij.
Waken kan ook een tijd zijn voor kleine afscheidsrituelen die deze fase kenmerken en ondersteunen. Dit kan van alles zijn. Bijvoorbeeld dat iedere waker een steentje meebrengt en die op een mooi gekozen plekje legt bij het sterfbed.
En dan is daar onvermijdelijk het moment van de laatste adem en valt er een stilte. Een stilte die niet te beschrijven is. Eenieder die hier ooit bij is geweest herkent deze ervaring. Deze stilte direct na het overlijden is een sacrale tijd, die ten volle benut mag worden, want deze tijd komt nooit meer terug.
Er hoeft even niets. Echt niet. Neem de tijd om in stilte bij de overledene te zijn. Drink met aandacht een kop thee. Zet zachte muziek op, steek een kaars aan. Voel wat er te voelen is. Er is nu een nieuwe tijd aangebroken, een nieuwe fase.
Wanneer genoeg tijd verstreken is kun je rustig aan in actie komen en een ieder gaan waarschuwen die van belang zijn op dit moment.
Waken bij de gestorvene
Hoeveel we ook weten over het sterven, een deel van wat er op of rondom een sterfbed gebeurt, blijft een mysterie. Iedereen weet dat het een overgang is die het gevolg is van geboren worden, dat het indrukwekkend zal zijn en een totale verandering tot gevolg geeft. Intuïtief weten we dat. Maar wordt de stervende opgewacht door geliefden die voorgingen? Is er voor de stervende een duidelijk te volgen pad dat leidt naar het licht, de hemel, het nirwana? Is er een drempel waarover heen gestapt mag worden om de andere niet stoffelijke wereld te bereiken? Wordt de stervende in de laatste momenten voorbereid op deze overgang? En hoe?
Door de bijna dood ervaringen van mensen hebben we een kijkje gekregen in deze fase van het leven of, zoals je wilt, van het sterven.
Als de stervende is gestorven, is de ziel van de overledene dan ook los van zijn lichaam? Vele tradities en religies leeft de overtuiging dat dit tijd nodig heeft en dus gaat het waken door. De zorg voor het lichaam is gestopt en wat overblijft is de zorg voor de ziel. De overledenen worden niet alleen gelaten. Er is ruimte voor de emoties en voor de laatste verzorging. Soms is dit proces van het loskomen van de ziel ook te zien of anderszins ervaren. Dit proces kan ondersteund worden door traditionele gebeden, het voorlezen uit heilige geschriften, het uitnodigen van de voorouders of andere rituelen.
Wanneer de overledene thuis opgebaard is kan dit waken doorgaan tot aan de dag van de uitvaart en zal in die dagen ongemerkt van karakter veranderen. Waar eerst vooral de rauwe emoties aanwezig waren kunnen in de daarop volgende tijd momenten van verhalende verbondenheid en acceptatie ontstaan die meehelpen om de dag van de uitvaart vorm te geven en te beleven.
